Annelies: “Mensen zijn niet gemaakt om zich te verstoppen”

Als reactie op de aangescherpte asielwetgeving organiseerde de Keizersgrachtkerk op 29 augustus een avond waarin medemenselijkheid centraal stond. Een grote groep mensen ontmoette elkaar om ervaringen te delen en het gesprek aan te gaan over de impact van het nieuwe beleid. Voor de Keizersgrachtkerk onderstreepte de avond wat kerk-zijn betekent: luisteren, verbinden en opkomen voor de waardigheid van ieder mens. Annelies Jans, predikant van de Keizersgrachtkerk, verwoordt het treffend: “Ik geloof met heel mijn hart dat mensen niet gemaakt zijn om zich te verstoppen.”

Hartenkreet uit de gemeente
‘Het begon, midden in de zomer, met een hartenkreet van iemand uit onze gemeente, toen de nieuwe asielwet werd aangenomen in de Tweede Kamer: “Dit kan toch niet, we moeten iets doen!” En zo is het. Meteen vormde zich een groepje. We voelden allemaal dat we als kerk niet aan de zijlijn moeten blijven staan, terwijl in Den Haag over mensen zonder papieren wordt beslist. Hier in Amsterdam, midden in de stad, zien we die werkelijkheid van dichtbij. Kerk-zijn betekent voor ons: niet wegkijken, maar een plek bieden waar we elkaar ontmoetten. En dat we niet alleen maar óver beleid en óver ongedocumenteerden praten, maar mét de mensen die het direct treft. Luisteren.’

Op de website schrijf je: ‘Geen mens is illegaal!’
‘Voor ons is dat geen leus, maar een geloofsuitspraak. Je kunt iemands bestaan niet illegaal verklaren. Elk mens is geschapen naar Gods beeld. Ik geloof met heel mijn hart dat mensen niet gemaakt zijn om zich te verstoppen. We zijn gemaakt voor het licht, voor leven. Allemaal.’

Hoe verliep de avond?
‘Op 29 augustus zat de tuinzaal vol. Ondanks de stromende regen kwamen ongedocumenteerden, experts, gemeenteleden en betrokken Amsterdammers samen. Sheba en Carine, twee vrouwen zonder papieren, vertelden hun verhaal. “Dit is een masker. Vanbinnen ga ik kapot. Ik wil gewoon bescherming, leven als een normale Nederlandse burger.” Het raakte me diep: hun tranen, hun kracht, hun humor, hun waardigheid. Wat het betekent om onder de radar te moeten leven, werd pijnlijk concreet: geen zorg durven vragen, geen aangifte kunnen doen, niet mogen werken, ziek zijn van de stress, en altijd op je hoede moeten zijn. We luisterden, ontmoetten elkaar, en schreven onze gedachten op een muur van papier die, eenmaal op de grond gelegd, veranderde in een weg – een weg van medemenselijkheid.’

Waarom vond de Keizersgrachtkerk het belangrijk om een avond over dit thema te organiseren? Wat betekent medemenselijkheid voor jou en voor de gemeente?

‘De zinnen op de muurkrant spreken boekdelen:

The same blood runs through everybody
We are no criminals
We are not doing anything wrong, just being here
Being seen as trash
I panicked hearing about this new law

Medemenselijkheid is de kern van het Evangelie! Die avond in augustus was één pleidooi voor medemenselijkheid. Misschien zelfs wel een beroep op God, een gebed om ontferming. We oefenden erin, die avond. En het werd heilige grond. Zo kan het zijn als we elkaar het licht in de ogen gunnen…’

Hartverwarmende en kritische reacties
‘De reacties waren overwegend hartverwarmend. Veel mensen waren geraakt, en strijdbaar. Dat is precies wat we hoopten: dat er iets in beweging werd zet. Tegelijk kregen we ook kritische en soms harde reacties met name via social media: grote frustratie en boosheid. Dat raakt, maar het herinnert ons er ook aan hoe dringend het gesprek over medemenselijkheid nodig is. Als kerk proberen we te luisteren, te verbinden en te laten zien dat we ondanks verschillen kunnen blijven spreken over de waardigheid van ieder mens.’

Welke Bijbelverhalen of geloofsbeelden geven jou houvast in dit thema?
‘Jezus’ woorden: “Ik was een vreemdeling, en jullie namen mij op” laten zien dat kleine gebaren van zorg en aandacht voor wie buiten de boot valt, veel betekenen. Sterker nog: dat we juist in die ‘ander’ iets van Gods aanwezigheid kunnen zien. Jezus was zelf een Vluchtkind…’

Wat zou je mensen willen zeggen die worstelen met het spanningsveld tussen “regels van de politiek” en “medemenselijkheid”?
‘Regels zijn belangrijk, maar ze mogen nooit het laatste woord hebben. Medemenselijkheid is geen luxe; het is de basis van samenleven. Soms vraagt geloof ons om tegen de stroom in te gaan, juist als wetten onrechtvaardig uitpakken. Juist nu de samenleving verhardt, is het belangrijk om te kiezen voor medemenselijkheid. Voor mij betekent dat: de ander werkelijk zien – niet als dossier of probleem, maar als mens van vlees en bloed.’

Welke rol zie je voor kerken in het gesprek over vreemdelingen, vluchtelingen en ongedocumenteerden?
‘Ruimte bieden om te luisteren, te zien en te handelen vanuit compassie. Elk gebaar, hoe klein ook, kan licht brengen in het leven van mensen die in de schaduw moeten leven. Het pleidooi van onze (ongedocumenteerde) gasten op 29 augustus was: ‘Tell the government and others, that this is not right.’ Dat zie ik als onze roeping. Kerken kunnen getuigen: ieder mens telt, met of zonder papieren.’